‘De drie schikgodinnen van het boek in Vlaanderen’ werden ze ooit genoemd, de drie zussen Schaltin die eigenaar waren van ZNU, Zuidnederlandse Uitgeverij, de grootste boekenuitgeverij van Vlaanderen, en van Standaard Boekhandel, het belangrijkste verkoopkanaal van boeken. Nooit verscheen een foto of een interview van Frieda, Hilde en Yvonne Schaltin in de pers. De oudste zus Hilde overleed kinderloos in 2016 op 75-jarige leeftijd. Vorig jaar voltrok zich een generatie wissel en namen Frieda, 82 jaar, en Yvonne, 80 jaar, afscheid van hun bestuurdersmandaten. Ook Jan Vande Velden deed dat, jarenlang sterkhouder en vertrouwensman van de familie Schaltin. Het beleid en de bestuurdersmandaten werden overgenomen door Willem, Kris en Jan Heremans, de kinderen van Frieda Schaltin met Willem, Wim, als gedelegeerd bestuurder. Nu blijkt dat daarbij een dividend werd uitgekeerd van bruto 69 miljoen euro. Een herberekening brengt het vermogen van de familie Schaltin-Heremans op 167 miljoen euro. Het vermogen van Yvonne Schaltin staat op 82 miljoen euro.
Frieda en Yvonne Schaltin wonen in Mechelen even buiten het centrum waar ze een anoniem, alledaags leven lijden. Het zijn niet de grote entrepreneurs. Hun vader Joris was dat wel. Als technisch leraar in Mechelen publiceerde hij in 1943 het handboek ‘Beknopte mechanica met toepassing op de techniek’. De Standaard Uitgeverij nam hem daarop in dienst om een schoolboekenfonds uit te bouwen. Joris Schaltin trok daarop succesvol Vlaanderen rond om schooldirecteurs ervan te overtuigen te kiezen voor Vlaamse uitgaven in plaats van Nederlandse schoolboeken. Wanneer hem de functie van directeur van Standaard Uitgeverij werd geweigerd, kocht hij in 1956 een belang van 50 procent in het Vlaamse filiaal van de Brits-Amerikaanse uitgeverij Sheed & Ward die hij omvormde tot Zuidnederlandse Uitgeverij. In 1980 kocht hij zijn medeaandeelhouder uit. In 1984 was Joris Schaltin 68 jaar en liet hij de operationele leiding van ZNU over aan zijn rechterhand Jan Vande Velden. Het was de bedoeling dat Vande Velden het bedrijf zou overnemen. Maar toen Joris Schaltin in 1991 ziek werd en kort daarna overleed, was die overdracht nog niet geregeld. Het bedrijf kwam daarop in handen van zijn drie dochters. Jan Vande Velden bleef de operationele manager. Het is Vande Velden die ZNU commercieel uitbouwde tot de marktleider die het nu is. Dat leidde in het boekenvak tot de nodige animositeit. “Behangpapier produceren of boeken, het maakt voor hen niet uit. Als het maar opbrengt.”, noteerde een krant in 2015 bij een kenner van het vak over ZNU. “Ze excelleren in herverpakking: het telkens opnieuw recupereren van inhoud en illustraties. Jan Vande Velden legde me eens drie boeken voor over koken met een microgolfoven. De cover en de titel waren verschillend, maar de inhoud was krek dezelfde. En Vande Velden pochte dat sommige mensen ze alle drie kochten.”, vertelt een andere uitgever. Bekende en dure auteurs haalt ZNU niet in huis. “Ik heb geen auteurs, ik heb alleen contracten.”, antwoordde Jan Vande Velden eens aan een uitgever die hem sprak over een auteursfeest dat hij organiseerde. De kritiek op ZNU wordt echter alleen anoniem geuit. Daar is een goede reden voor. ZNU is voor 100 procent eigenaar van Standaard Boekhandel. Dat kanaal hebben de uitgevers nodig om in Vlaanderen hun boeken te verkopen.
Vorig jaar haalde de uitgeverij als groep een omzet van 264 miljoen euro tegenover 256 miljoen het jaar daarvoor. Bij een cash flow van 19 miljoen euro steeg de nettowinst van 5 naar 10 miljoen euro. In 2023 keerde Standaard Boekhandel een dividend uit van 20 miljoen euro aan het moederbedrijf dat op zijn beurt in 2024 een dividend uitkeerde van 69 miljoen euro. Nog in 2024 verzaakte Frieda en Yvonnne Schaltin en Jan Vande Velden aan hun bestuurdersmandaat van ZNU. Ze werden opgevolgd door de kinderen van Frieda Schaltin. Het is niet duidelijk of het dividend kadert in die overgang naar de volgende generatie. Yvonne Schaltin beheert haar vermogen van 82 miljoen euro via de holding Ittak. Bestuurder van Ittak is ook Guy Pourveur, mede-oprichter van de Belgisch-Luxemburgse vermogensbeheerder Pure Capital. Pourveur is ook bestuurder van de stichtingen Artimi en Yvivka die respectievelijk in handen zijn van de familie Heremans en Yvonne Schaltin.
