Banksy en waarom “morons” zijn “shit” kopen

In 2009 betaalde de Londense financieel specialist Maurizio Fabris via een speciale offshore trust om en bij 750.000 dollar voor 12 Banksy-werken, waaronder een koperen afbeelding van het bekende “Girl with Balloon”. Eind 2012 verkochten de trustmanagers van Fabris de koperen versie van “Girl with Balloon” en vervolgens twee andere Banksy-stukken voor 423.000 dollar, goed voor een totale winst van 91.000 dollar. In 2017 vond een rechtbank in Milaan Fabris en twee handlangers schuldig aan het ontduiken van ongeveer 6,6 miljoen euro aan Italiaanse belastingen en het samenwerken met een internationaal crimineel netwerk. Hij werd veroordeeld tot drie jaar gevangenisstraf. Banksy, de ongrijpbare Britse straatartiest, bouwde een wereldwijde reputatie op met subversieve werken die een duim in het oog van het establishment steken. Eén werk toont de tekst: “I Can’t Believe You Morons Actually Buy This Shit”. Maar zelfs als Banksy’s kunst het financieel systeem aanvalt, wordt het meegesleurd in een parallel financieel systeem dat volgens veel experts het slechtste is van wat zijn kunst vaak bekritiseert.



De records met details over de Banksy-transacties zijn te vinden in de Pandora Papers, een enorme databank met documenten die de financiële bezittingen van honderden politici, oligarchen, zakenmagnaten en criminelen beschrijven en het werk is van het internationaal journalistiek consortium ICIJ. Kunst is een steeds populairder waarde activa geworden in de offshore-wereld, zo blijkt uit de documenten, met stukken die worden verhandeld door fake bedrijven en trusts waarvan het uiteindelijke eigendom vaak verborgen is voor autoriteiten en het publiek.

De in Engeland geboren Maurizio Fabris, een voormalig autocoureur en nu partner bij een investeringsfonds voor klassieke auto’s, was in 2004 medeoprichter van Enigma Securities in Londen. Enigma had filialen in Milaan, Malta en Dubai. In 2011 volgden onderzoekers van de Italiaanse effectentoezichthouder anonieme klachten op over mogelijke onregelmatigheden bij de Milanese vestiging van Fabris’ beursvennootschap. In het bijzonder waren de speurders geïnteresseerd in de transacties van het bedrijf namens een opmerkelijke klant, de bank Monte dei Paschi di Siena die het middelpunt was van een vermeend fraudeschandaal van 64,5 miljoen dollar. De financiële politie doorzocht het kantoor van Enigma in Milaan en nam documenten in beslag over meer dan 5.000 transacties die tussen 2005 en 2008 waren voltooid. Het is niet duidelijk wat er met de stukken van Banksy is gebeurd en wie de echte eigenaar was. (Lees verder onder de foto)

Het artikel van ICIJ laat ook John Zarobell aan het woord, docent aan de San Francisco University en auteur van “Art and the Global Economy. “Het is vreselijk ironisch, zegt die, Banksy’s werk valt niet alleen de overheid aan, maar ook de politieke en economische structuren die de kunstwereld ondersteunen. Maar als je een beroemde artiest wordt, wat Banksy heeft gerealiseerd, krijgt je werk veel waarde, en dan kan het een hulpmiddel worden bij dit soort plannen van de ultrarijken, om hun rijkdom te verbergen.”