‘Argentum cedit virtuti’, een Latijnse naam waar Bart De Wever jaloers zou van zijn. Het betekent zoveel als “rijkdom leidt naar weldaad’. Het is meteen ook de naam die de nu 74-jarige Nederlandse ondernemer Edward Heerema meegaf in 2011 aan zijn centrale holding die hij huisvestte in Antwerpen. In september van dit jaar vormde hij zijn commanditaire vennootschap ‘Argentum cedit virtuti’ om tot een naamloze vennootschap. Nu haalt hij daar 35 miljoen euro uit via een kapitaalverlaging. En meteen blijkt dat ‘Argentum cedit virtuti’ staat voor een kapitaal van 2,2 miljard euro. In 2014 zette Heerema zijn ‘Pieter Schelte’ in de vaart. Het schip meet 124 meter breed en 382 meter lang, acht voetbalvelden groot. Meteen het grootste werkschip ter wereld. Edward Heerema geeft geen interviews, maar deed dat in 2014 wel. Eénmalig. En meteen legde hij uit hoe hij aankijkt tegen het nazi-verleden van zijn vader Pieter Schelte Heerema.
Edward Heerema is eigenaar van de Zwitserse groep Allseas Group. Met zijn bedrijf beheert hij een vloot van onderzeese kabelleggers en offshore werkschepen. Opmerkelijk daarbij is dat hij heel die vloot juridisch heeft verankerd in het Belgische Essen, nabij de grens met Nederland. Op vandaag wordt gedacht dat de vloot eindigt in de Zwitserse groep Allseas. Nu blijkt echter dat daar de holding ‘Argentum cedit virtuti’ tussen staat, goed voor een kapitaal van 2,2 miljard euro en zelf in handen van de Nederlandse stichting Aequa Lance Foundation. De holding is gevestigd in Antwerpen maar stel u daar geen blinkend hoofdkwartier bij voor van een multinational. ‘Argentum cedit virtuti’ is gedomicilieerd in de voetgangerszone van centrum Antwerpen, boven een kleine brasserie. Dat adres is het adres dat de internationale groep Vistra gebruikt als domicilie adres voor haar klanten.
De discretie waarmee Heerma zijn bedrijf omringt, is typerend voor de man zelf. Interviews met Heerema in de pers vindt je niet terug. Met één uitzondering in 2015. In januari van dat jaar ging ’s werelds grootste schip voor anker in de Alexiahaven op de Tweede Maasvlakte in Rotterdam. Speciaal voor de komst van deze zeereus werd de havengeul uitgebaggerd. De bouw van het schip vergde 27 jaar, telkens opnieuw financiering, planning, bouw herbekeken. Prijskaartje: 2,4 miljard euro. Het schip met twee grote rompen kan een compleet booreiland van 48.000 ton in één beweging uit de zee tillen. Daarnaast kan het schip tot 3.500 meter diep gas- en oliepijpen leggen.
Het schip eist respect op van alle kenners. Minder evident was dat met de naam van het vaartuig: Pieter Schelte. Pieter Schelte Heerema was de vader van Edward. Hij overleed in 1981 op 73-jarige leeftijd. Een wereldvermaard pionier in de offshore wereld, ingenieur die na tal van briljante uitvindingen het leggen van onderzeese pijpleidingen en de bouw van olieplatforms vergemakkelijkte. Maar Pieter Schelte Heerema heeft ook een donkere kant. In 1940 kiest hij voor een rol in het naziregime. Van november 1942 tot juni 1943 is hij één van de directeuren van de ’Nederlandsche Oost Compagnie’, ressorterend onder de beruchte Waffen SS. De compagnie had tot doel civiele werken uit te voeren in door Hitler gecontroleerd Oost-Europa.
Heerema ziet zijn misstap lang voor D-day in, krijgt ruzie met zijn Duitse superieuren en duikt onder. In 1947, één jaar na zijn proces in Nederland wegens collaboratie, vertrekt hij met vrouw en dan nog enig kind naar Caracas in Venezuela. Zoon Edward in 2014 in de krant de Telegraaf: „Na in de oorlog zeven maanden voor de Duitsers te hebben gewerkt als directeur van de Nederlandsche Oost Compagnie, kreeg mijn vader twijfels. In 1943 kwam de ommekeer, hij had spijt. Tegenover zijn gezin – mijn zus, vier broers, moeder – sprak hij zelden over die tijd. In 1947 keerde hij Nederland de rug toe. Oók een vlucht voor het verleden.”
De naam ‘Pieter Schelte’ botst in 2015 al snel op maatschappelijk verzet. Korte tijd later verandert Edward Heerema die naam van zijn schip in Pioneering Spirit. Over de naamgeving zegt hij: „In onze wereld kent men Pieter Schelte Heerema vanwege zijn verdiensten, daar speelt die episode geen rol. Maar in de familie is wel degelijk geworsteld met vaders oorlogsverleden. We hebben er heel duidelijk afstand van genomen en we kunnen ons goed voorstellen dat dit voor velen moeilijk ligt. Het was voor mij een tweestrijd. Enerzijds het besef van die oorlog, anderzijds de bewondering voor zijn creativiteit en ondernemersgeest.”
Kort voor zijn dood in 1981 stelt Pieter Schelte dat één van de vijf zonen het Heerema-imperium moet overnemen. Nog bij leven benoemt hij zijn opvolger. Vanwege diens technische kennis en kunde wordt dat Edward, ook zijn oogappel. Dat is niet naar de zin van diens jongere broer Pieter. Die laatste koopt uiteindelijk het bedrijf over, zijn broers worden naar verluidt voor 455 miljoen euro uitgekocht. Daarna gaat elkeen zijn weg. Drie broers Heerema bouwen elk hun eigen bedrijf uit, allen in de offshore industrie.
