Coronajaar 2020 was voor de Koning Boudewijnstichting (KBS) één van de betere winstjaren. De Stichting, lang geleden in 1976 opgericht als politiek cadeau voor het 25-jarig koningschap van wijlen koning Boudewijn, boekte vorig jaar een winst van 129 miljoen euro. Het jaar daarvoor was dat nog 70 miljoen euro. Ze beheert momenteel een eigen vermogen van 1,2 miljard euro. Daarmee staat ze theoretisch in de Top 25 van onze ranglijst. Hoewel de Stichting zichzelf een kleedje aanmeet van burgerzin en transparantie is ze eigenlijk een maatschappelijke speler waarvan de meeste beslissingen zich binnenskamers afspelen. Ingedekt door een politieke benoemde raad van bestuur vaart de Stichting een eigen koers waarvan het doel niet altijd even duidelijk is. Ze versterkt daarmee de perceptie dat alles wat koninklijk is in dit land eigenlijk ook niet bedoeld is om transparant te zijn. Misschien is het een idee voor koning Filip, de Stichting overdragen aan het beheer en toezicht van de Federale Kamer van volksvertegenwoordigers, in het daglicht dus en weg van de politieke achterkamertjes.
240 miljoen euro aan erfenissen en schenkingen haalde de KBS vorig jaar binnen. Of mocht ze ontvangen, om het diplomatiek uit te drukken. Daartegenover staan 156 miljoen euro aan bedrijfskosten wat resulteert in een bedrijfswinst van 87 miljoen euro. Met nog eens 53 miljoen financiële opbrengsten en 9 miljoen financiële kosten komt de netto jaarwinst uit op 129 miljoen euro. Die winst gaat naar de reserve van de Stichting die daarmee oploopt tot 1 miljard euro. Jaarlijks wordt 4 % van die reserve gebruikt om de kosten te dekken. De aangroei van fondsen overstijgt daarbij doorgaans die 4 % al dan niet inclusief inflatie. Jaarlijks ontvangt de KBS ook een kleine 10 miljoen euro van de Nationale Loterij, het staatsgokbedrijf dat op zichzelf al een financiële speeltuin vormt voor toppolitici die bij elke federale regeringsvorming strijden om de controle over die cash automaat.
Kan u zich een recente maatschappelijke actie van de KBS voor de geest halen? Het lijkt er op alsof de KBS meer geleid wordt door bankiers dan door maatschappelijke denkers. Het feit dat de leiding van de Stichting in handen is van politici, die verder aan niemand moeten verantwoording afleggen over die KBS, maakt het geheel tot een maatschappelijk anachronisme. Het is wellicht een detail, maar de maatschappelijke zetel van de KBS, in de Brusselse Brederodestraat in de schaduw van het Koninklijk Paleis, is gehuisvest in het pand dat Leopold II aankocht om er zijn eigen administratie van Kongo Vrijstaat in onder te brengen.
Het mag duidelijk zijn dat de Stichting over politieke eieren moet lopen. De KBS stelt zichzelf tot doel “samen te werken aan een betere samenleving in België, Europa en de hele wereld”. Ze wil dat doel realiseren door “globale en grensoverschrijdende filantropie te faciliteren”. Dat staat te lezen in het strategisch plan van de KBS voor de periode 2020-2024. Onder de rubriek ‘Financieel beheer’ lezen we dat dat beheer moet bijdragen tot ‘een grotere klantvriendelijkheid’. Klantvriendelijkheid? Verder leren we dat de KBS gaat onderzoeken of ze kan beroep doen op extern kapitaal om vastgoed te verwerven. Het hoofdstukje ‘Communicatie’ van dat plan start als volgt: “Communicatie biedt veel mogelijkheden maar houdt tegelijk de grootste risico’s in.” Dat is ondertussen duidelijk.
