De Koning Boudewijnstichting (KBS) boekte vorig jaar een winst van 55,9 miljoen euro. Haar eigen vermogen stijgt van 1,20 naar 1,259 miljard euro. Een en ander blijkt uit de jaarrekening over 2021. Diezelfde jaarrekening leert dat de KBS 32 % controleert van Pluralis. Deze Nederlandse vennootschap is opgericht op initiatief van de Vlaamse groep Mediahuis, bekend van De Standaard en in Nederland van De Telegraaf en voor meerderheid in handen van Thomas Leysen. Pluralis heeft tot doel te investeren in mediabedrijven in landen waar de persvrijheid in het gedrang komt. De investeringsholding heeft nu al twee participaties. Het controleert 40% van het Poolse mediabedrijf Gremi Media S.A., uitgever van Rzeczpospolita, een van de belangrijkste en invloedrijkste kranten van Polen en 34 % van Petit Press, de op één na grootste uitgever van Slowakije. De KBS is de grootste aandeelhouder van Pluralis en beweegt zich daarmee op glad ijs.
Bindmiddel tussen de KBS en Mediahuis is Thomas Leysen, meerderheidsaandeelhouder van Mediahuis en tot eind vorig jaar ook voorzitter van de KBS. Per 1 januari werd Leysen als voorzitter van de KBS opgevolgd door Pierre Wunsch, gouverneur van de Nationale Bank. Daarmee bekleedt die laatste wellicht een unieke positie in Europa als baas van een nationale bank die meteen ook voorzitter is van een stichting die investeert in onafhankelijke mediabedrijven. In datzelfde kader is ook de positie van Vincent Houssiau opmerkelijk. Houssiau is bestuurder van de KBS en kabinetschef van koning Filip. Die is dus nu ook bestuurlijk verantwoordelijk voor investeringen in onafhankelijke mediabedrijven. Is dat een contradictio in terminis, onafhankelijk mediabedrijf en kabinet van de koning? (Lees verder onder de foto)
Thomas Leysen zelf nam op 31 december 2021 ontslag uit de raad van bestuur van de KBS maar houdt toch de vinger op de pols. Op 1 januari 2022 werd Sabine Taevernier benoemd tot nieuwe bestuurder van de stichting. Taevernier is vicevoorzitter van de Topstukkenraad, de raad voor het behoud van het roerend cultureel erfgoed van de Vlaamse Gemeenschap. Voorzitter van die raad is Thomas Leysen.
De KBS neemt trouwens steeds meer een internationaal profiel aan. Dat blijkt ook uit de benoeming vorig jaar van twee andere bestuurders. David O’Sullivan is voormalig secretaris-generaal van de Europese Commissie en EU-ambassadeur in de Verenigde Staten. Hij is daarmee als Ier de eerste niet-Belg die zitting neemt in de raad van bestuur van de Stichting. In Ierland is Mediahuis eigenaar van Independent News & Media, de grootste Ierse mediagroep en uitgever van onder meer de Irish Independent, Sunday Independent, The Herald, Sunday World, Belfast Telegraph, Sunday Life en The Star. Een andere nieuwe bestuurder is Lieze Cloots, hoofd Internationaal Beleid bij OVAM, het openbare afvalagentschap van Vlaanderen, en Belgisch EU pilot voor het EU Circular Economy Actionplan en lid van de coördinatiegroep voor het EU Circular Economy Stakeholderplatform. (Lees verder onder de foto)
Pluralis is dan weer verankerd in Mediahuis. Het bedrijf van Thomas Leysen controleert 25 % van de holding terwijl 20 % in handen is van de family office VP Capital. Die laatste is dan weer in handen van de Nederlandse familie Van Puijenbroek. Die is de vroegere eigenaar van de krant de Telegraaf en huidig minderheidsaandeelhouder van Mediahuis. Ook Tradicor, de persoonlijke patrimoniumvennootschap van Leysen, is aandeelhouder van Pluralis. Thomas Leysen is ook voorzitter van Pluralis. Vraag is wat Pluralis anders maakt dan een gewone investeringsholding die investeert in private mediabedrijven.
“Gremi en Petit Press zijn sterke nieuwsbedrijven, gebouwd op de principes van kwaliteitsjournalistiek,” zo zei Thomas Leysen in een eerder persbericht. “Beide zijn in hun land toonaangevende bronnen van betrouwbaar nieuws en staan voor een verscheidenheid aan opinies. Onze investeringen kunnen deze organisaties helpen om hun groeistrategieën waar te maken.” Luc Tayart de Borms, afgevaardigd bestuurder van de Koning Boudewijnstichting tot voor kort, zei dan weer: “De Koning Boudewijnstichting besliste enige tijd geleden om een deel van haar kapitaal te investeren in missie-gerelateerde investeringen. Onze participatie in Pluralis past volledig binnen dit kader.”
“Pluralis maakt gebruik van de expertise en ervaring van zijn aandeelhouders om het management van de ondernemingen waarin wordt geïnvesteerd, te ondersteunen. Dit gebeurt via actieve deelname aan de raad van bestuur en door het delen van leading-edgeexpertise uit de sector om zo verder de groei en waardecreatie van deze bedrijven mogelijk te maken.” zo klinkt het nog steeds officieel. Het gaat dus om een holding die actief tussenkomt in de raden van bestuur van de mediabedrijven waarin ze investeert. Waar precies ‘missie-gerelateerde investeringen’ worden afgelijnd, is niet duidelijk. Duidelijk is wel dat de participaties moeten leiden tot waardecreatie, dus tot een meerwaarde van de investeringen. Dat is een normaal economisch gegeven, maar minder normaal voor een stichting waarvan de voorzitter de gouverneur is van de Nationale Bank, waarvan onder meer de kabinetschef van de koning bestuurder is en waar de overige bestuurdersmandaten politiek zijn ingevuld. Normaal leidt dat op termijn tot belangenconflicten. Komt daar bij dat de KBS hoofdzakelijk gefinancierd wordt via legaten en schenkingen. Moet dat geld geïnvesteerd worden in risicokapitaal?
